Ali Bilgin: “Saltanat-ı Eclâf: Ferit Tek’in bilinmeyen II. Osman Monografisi”

Tek-Esin Vakfı Kütüphanesi araştırmacıların yararlanmalarına açık hizmet verdiği gibi arşivinde bulunan birçok eseri de titiz bir editörlük çalışmasıyla ilgili okurlara sunan yayınlar üretmektedir.

Saltanat-ı Eclâf, Ferit Tek’in bilinmeyen bir tarih monografisi. Ferit Bey, İstibdat karşıtı bir genç subay iken sürgüne gönderilmiş (1898), Meşrutiyet’in ilanıyla İstanbul’a dönmüş ve Meclis’e girmiştir (1909). İttihat ve Terakki siyasetiyle uyuşamayan Ferit Bey, ayrı bir parti kurup muhalefete başlar, ancak bu kez de İttihat yönetimi tarafından sürgüne gönderilir (1913).

Birinci Dünya Savaşı yıllarını geçireceği bu sürgünde Saltanat-ı Eclâf adını verdiği bir monografi kaleme alır. Yakın dostu Yusuf Akçura bunu okuduğu zaman şöyle diyecektir: “Bu nasıl olur, öyle bir şey yazmışsın ki, sadrazamların, yeniçeri ağalarının başlarındaki kallavileri fes ve kalpak ile mübadele edince karşımıza bugünkü adamlar çıkıyor. Bunu şu zamanda nasıl bastırabilirsin!..”

Ferit Bey incelemesini ancak 1919 yılında yeniden çıkardığı İfham gazetesinde (eksik gedik) tefrika edebilir. Ancak Mütareke Dönemi atmosferinde yayımlanan eser, yazıldığı koşullardan çok farklı bir gündemin içine düşecek, hızla değişen siyasal atmosfer içinde belki zeminini yitirecektir.

Tek-Esin Vakfı yayın üretme sürecine örnek olarak Vakfın arşivinde tespit edilen elyazması müsveddeler ile Ferit Bey’in kullandığı kaynaklardan eksik ve yanlışları giderilmeye çalışılan eserin içeriği, restitüsyon süreci, yazılış ve basılış koşulları hakkında bilgi veren, esasen editörlük sürecini anlatan bir sunum yapılacaktır.