Prof. Dr. Ahmet Kanlıdere: “Biyografi Yazımında İlginç Bir Numûne:  Akçura’nın Damolla Âlimcan el-Barudî (Kazan 1907) Eseri”

Özet:
“Yusuf Akçura, Paris’teki tahsilini tamamlayıp Kazan’a döndüğünde kendini hareketli bir ortamın içinde bulmuş, 1905 Devrimi sırasında Rusya Müslümanlarının kongrelerine aktif olarak katılmış, gazetecilikle uğraşmıştır. Bu sıralar onun dinî reform hareketlerine ilgi duyduğu, Kuzey Türklüğünde bunun karşılığını aradığı yıllardır. İşte bu beklenti ve arayış Akçura’yı, Kazan’da kurduğu modern medresesiyle tanınan Âlimcan Barudî ile buluşturmuş, muallimlik görevine onun medresesinde başlamış, Rusya Müslümanlarının dinî müceddidi olarak gördüğü Barudî’ye büyük hayranlık duymuştur. Akçura, onun medresede gerçekleştirdiği yenilikleri sadece bir eğitim reformu olarak değil, dinî reform hareketinin bir tezahürü olarak görmüş, böyle bir şahsiyetin nasıl yetiştiği, hangi aşamalardan geçerek bu noktaya geldiğini merak etmiştir. Bunun için kendisiyle defalarca görüşmüş, onun tuttuğu notlardan yararlanmış ve biyografi yazımı sahasında önemli bir numune ortaya koymuştur. Akçura’nın Damolla Âlimcan el-Barudî (Kazan 1907) kitapçığı sadece Barudî’nin hayatını değil, yüzyıllardır Rusya Müslümanlarının eğitim hayatında merkezî bir yer işgal eden Buhara medreselerindeki ders usulleri ve talebelerin eğitim hayatı hakkında çok önemli veriler sunmuştur. Bu konuşmada Akçura’nın reformist İslamcılığa olan ilgisi ve Barudi’nin entelektüel serüveni ele alınacak, Buhara’daki eğitim usulü konusundaki yaklaşımlar tartışılacaktır.”